Rzygający ptak (w jęz. maoryskim: pūteketeke), tak nazywa się perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus), który wygrał nowozelandzki konkurs na Ptaka Roku 2023 i ptaka stulecia w Nowej Zelandii. Wynik konkursu ptak stulecia w Nowej Zelandii został wypaczony poprzez działania w mediach komika, Johna Olivera.

Komik Johna Olivera rozpoczął ogólnoświatową kampanię w imieniu perkoza dwuczubego (w jęz. maoryskim: pūteketeke), aby wzmocnić jego zwycięstwo w corocznym konkursie na Ptaka roku w Nowej Zelandii, "Bird of the Century" in New Zeland.

Coroczne wybory, zwane Bird of the Year, organizowane są przez nowozelandzką grupę ochrony przyrody Forest and Bird w celu podniesienia świadomości na temat trudnej sytuacji nowozelandzkich ptaków. W 2023 roku konkurs został przemianowany na Bird of the Century, aby uczcić 100-lecie organizacji.  

W języku lokalnym perkoz dwuczuby nazywany jest Pūteketeke, rzygający ptak. „Wysunął się na pierwszą pozycję dzięki swojemu wyjątkowemu wyglądowi, uroczemu stylowi rodzicielstwa i skłonności do rzygania" - mówi dyrektor naczelny Forest and Bird Nicola Toki. "Nie jesteśmy zaskoczeni, że te urocze cechy przyciągnęły uwagę wpływowego entuzjasty ptaków z ogromną rzeszą fanów".

O głosowaniu na ptaka roku w Nowej Zelandii

Przesadzona kampania Olivera doprowadziła do rekordowej liczby głosów i załamała system weryfikacji głosowania, co doprowadziło do dwudniowego opóźnienia w ogłoszeniu zwycięzcy. W sumie w konkursie na ptaka roku 2023 w Nowej Zelandii, internauci oddali ponad 350 000 głosów ze 195 krajów, bijąc poprzedni rekord 56 733 oddanych głosów w konkursie z 2021 roku.

Pūteketeke zdobył 290 000 głosów, podczas gdy jego wicelider, kiwi, narodowy ptak Nowej Zelandii, otrzymał 12 904 głosy. Kea, zagrożona papuga, zajęła trzecie miejsce z 12 060 głosami.

Po uświadomieniu sobie, że konkurs nie ogranicza się do Nowej Zelandii, zespół Olivera skontaktował się z Forest and Bird na początku 2023 roku, aby zapytać, czy mógłby prowadzić kampanię na rzecz gatunku, a organizacja zgodziła się, wyjaśnił Oliver w programie "Tonight Show Starring Jimmy Fallon". "Myślę, że nie do końca zdawali sobie sprawę z tego, co wyzwalają, kiedy powiedzieli: 'Idź na całość'" - powiedział Oliver w programie.

Aby umocnić zwycięstwo, komik promował wybory we własnym programie i zamówił billboardy w Paryżu, Tokio, Londynie, Bombaju i Manitowoc w stanie Wisconsin. Jego zespół umieścił również plakaty "Lord of the Wings" z ptakiem na przystanku autobusowym w stolicy Nowej Zelandii, Wellington, i przeleciał samolotem z banerem pūteketeke nad plażą Ipanema w Rio de Janeiro. W zeszłym tygodniu pojawił się w kostiumie ptaka w programie "Tonight Show", aby promować pūteketeke. Zapytany, dlaczego zdecydował się na tego konkretnego ptaka, powiedział prowadzącemu program Fallonowi, że "pomyślał, że to wspaniały ptak". Dodał jednak, że jest to również gatunek zagrożony. Uważa się, że populacja pūteketeke w Nowej Zelandii spadła poniżej 1000 osobników.

Podczas gdy kampania Olivera została przyjęta z zadowoleniem przez organizatorów konkursu, nie wszyscy Nowozelandczycy byli zadowoleni z jego ingerencji. Lokalna grupa postawiła billboardy z napisem "Drogi Johnie, nie zakłócaj porządku dziobania", donosi Nick Perry dla Associated Press.

"Myślę, że niektórzy menadżerowie kampanii są tym nieco przygnębieni. Wiesz, on wszedł z całą bronią w ręku i trudno z nim konkurować. Ale jestem pewien, że z czasem dostrzegą w tym dobrą zabawę" - powiedział Sam Taylor, który był kierownikiem kampanii innego ptaka, kōkako, w wywiadzie dla Nil Köksal z CBC Radio "As It Happens". "Podnosi to świadomość na temat rodzimego życia ptaków w Nowej Zelandii. A to może naprawdę pomóc we wsparciu, którego potrzebujemy dla ochrony przyrody".

Napływ zainteresowania konkursem na Ptaka Roku 2023 w Nowej Zelandii doprowadził również do tysięcy fałszywych głosów, które zostały odrzucone podczas procesu liczenia. W programie "Tonight Show" jedna osoba oddała 40 000 głosów na pingwina skalnego (Eudyptes chrysocome), którego Oliver określił mianem "hipsterskiego pingwina". Inny głosujący oddał 3 403 fałszywe głosy z Pensylwanii.

Konkurs na Ptaka Roku nie jest pozbawiony kontrowersji z przeszłości. W 2021 r. stworzeniem, które wygrało konkurs na Ptaka Roku 2021 w Nowej Zelandii nie był nawet ptak, lecz - Nowozelandzki nietoperz długoogonowy (Chalinolobus tuberculatus), który  wygrał konkurs, powodując, że niektórzy w mediach społecznościowych narzekali na skradzione wybory, donosiła wówczas Natasha Frost z New York Times. W 2022 roku kakapo (w jęz. maoryskim: kākāpō) (Strigops habroptila) - najcięższa papuga na świecie - została zdyskwalifikowana za zbyt dużą liczbę otrzymanych głosów. Fałszywe głosy były również plagą poprzednich wyborów.

Ale międzynarodowa uwaga poświęcona konkursowi w 2023 roku doprowadziła do napływu darowizn dla Forest i Bird, co pozwoli im wykonać więcej pracy, mówi Toki Michaelowi Cugleyowi z Te Ao Māori News. Dodaje, że osiemdziesiąt dwa procent gatunków ptaków w Nowej Zelandii jest zagrożonych wyginięciem.

"Szczerze mówiąc, nie ma na Ziemi ptaka bardziej zasługującego na tytuł Ptaka Stulecia niż ten" - powiedział Oliver swoim słuchaczom. "To dziwne, rzygające ptaki z kolorowymi grzywami. Czego tu nie kochać?" dodał

Perkoz dwuczuby, krótki opis

Perkoz dwuczuby to – gatunek średniej wielkości wodnego ptaka wędrownego. Przynależy on do rodziny perkozów (Podicipedidae). Perkoz dwuczuby zamieszkuje głównie Eurazję, wyspowo także Afrykę, Australię i Nową Zelandię.

Znany również jako perkoz dwuczuby, pūteketeke jest nurkującym ptakiem wodnym o smukłej szyi, długim, ostrym dziobie i "palono-pomarańczowym grzbiecie". Ptaki te znane są z tego, że zjadają własne pióra, aby wywołać odruch wymiotny i zwymiotować pasożyty. Ich charakterystyczne nawoływania to mieszanka szczeknięć, warknięć i chrząknięć. Pūteketeke są również znane z noszenia młodych na plecach i skomplikowanych pokazów godowych.

Perkoz dwuczuby jest smukły i ma długie ciało z długą szyją, którą albo trzyma prosto w górze, albo odchyla do tyłu, tworząc lekką krzywą w kształcie litery "S". Czasami opuszcza głowę jeszcze bardziej do tyłu i opiera ją na środku pleców. Perkoz dwuczuby jest największym perkozem w Polsce oraz wszędzie tam, gdzie występuje. Ma 46-51 centymetrów długości, rozpiętość skrzydeł 59-73 centymetry i waży 600 - 1500 gramów, zwykle około 1100 gramów. W locie ptak wygląda na smukłego i chudego. Lata z szybkimi, wirującymi skrzydłami, a jego duże, ciemne stopy wystają z tyłu.

Latem dorosły perkoz dwuczuby jest łatwo rozpoznawalny dzięki czarnym frędzlom wystającym na głowie i brązowo-czerwonemu kołnierzowi z czarnymi krawędziami otaczającemu górną część szyi. Te pióropusze na głowie sprawiają, że perkoz dwuczuby wydaje się mieć znacznie większą głowę niż w rzeczywistości. Kiedy ptak jest zaniepokojony, składa pióropusze do środka.

Perkoz dwuczuby ma białe policzki, ma czarny pasek, a między czarnym czołem a mostkiem dzioba jest jasnożółty. Przód szyi, klatka piersiowa, brzuch i podbrzusze ma białe. Szyja, tył gardła, grzbiet i górna część zadu ma ciemno-czarno-brązowe. Boki ciała ma jasno-szaro-beżowe.

Zimą wydaje się jaśniejszy niż latem, chociaż jedyną różnicą w upierzeniu jest brak piór na głowie i jaśniejszy dziób. Pływający perkoz dwuczuby zimą ma bardzo spiczasty, szczytowy profil głowy.

Konkurs Ptak Roku w Nowej Zelandii organizuje Królewskie Stowarzyszenie Ochrony Lasów i Ptaków Nowej Zelandii. Znane jest pod nazwą Forest and Bird.

Źródła zdjęć i treści:

• Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012 wyd. 2015 Tomasz Chodkiewicz, Lechosław Kuczyński, Arkadiusz Sikora, Przemysław Chylarecki, Grzegorz Neubauer, Łukasz Ławicki, Tadeusz Stawarczyk.
• Breeding Birds of Europe: Divers to Auks v. 1: A Photographic Handbook Autorzy: Alfred Limbrunner, Manfred Pforr.
• Peterson Field Guide To Birds Of North America, Second Edition (Peterson Field Guides). Autor Roger Tory Peterson.
• Ptaki krukowate Polski Autorzy: Leszek Jerzek , Brendan P. Kavanagh , Piotr Tryjanowski.
• Przewodnik Collinsa. Autorzy: Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom.
• Ptaki The Sibley Guide to Birds, 2nd Edition (Sibley Guides). Autor: David Allen Sibley.
• The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds Autorzy: Terres, John K.
• Europe's Birds. Autorzy: Andy Swash, Rob Hume, Hugh Harrop, Robert Still.
• Encyklopedia ilustrowana. Autor: Andrzej G. Kruszewicz.
• Ptaki Polski Dominik Marchowski com.pl.
• Ptaki świata Autor: praca zbiorowa.
• https://pl.wikipedia.org/
• https://pixabay.com/