Cietrzew jest ptakiem zamieszkuje głównie na wrzosowiskach i bagnach sąsiadujących z lasami. Jest blisko spokrewniony z cietrzewiem kaukaskim (Lyrurus mlokosiewiczi).

Samiec cietrzewia mierzy ok. 62, ma rozpiętość skrzydeł ok. 72 cm. Kura dorasta do 40-45 cm i waży około 750-1 100 g, przy rozpiętości skrzydeł 65-70 cm. Cietrzewie zwyczajne wykazują dymorfizm płciowy. Upierzenie obu płci jest niemal całkowicie odmienne, a samiec jest znacznie większy od samicy.

Samiec cietrzewia jest w większości cały czarny z niebiesko-fioletowymi piórami na szyi i piersi (różni się w zależności od podgatunku) oraz parą czerwonych brwi. Charakterystyczny rozwidlony ogon ma kształt liry z białym spodem. Ma również dwa białe pasy i białą plamę na skrzydle.

Samica cietrzewia, jest nakrapiana na brązowo, nieco ciemniejsza od samca na wierzchu i jaśniejsza (bardziej biała) na brzuchu i w dół w kierunku kończyn. Ogon jest również stosunkowo krótki. Pisklę jest ubarwione od góry czarnymi i rdzawo-żółtymi poprzecznymi pasami, czarnymi plamkami na końcach skrzydeł i ogona oraz jaśniejszymi poniżej.

Cietrzew jest ptakiem osiadłym, który występuje w północnej Palearktyce na wysokości do 2400 metrów. Zasadniczo dzieli swój zasięg z głuszcem (Tetrao urogallus).

Cietrzew występuje w całej Europie, od Wielkiej Brytanii (ale nie w Irlandii), przez Skandynawię i Estonię po Rosję. W Europie Wschodniej występuje na Węgrzech, Łotwie, Litwie, w Polsce, na Białorusi, w Rumunii i na Ukrainie. Największa populacja cietrzewia w Europie występuje w Alpach Szwajcarskich, Francuskich i Włoskich.

Cietrzew najlepiej rozwija się na obszarach, gdzie lasy brzozowe i iglaste przeplatają się z pastwiskami, łąkami, torfowiskami i terenami górskimi. Występuje również w zaroślach jałowca i na wrzosowiskach. Zimą cietrzew czasami zakopuje się w śniegu, aby chronić się przed zimnem i silnymi wiatrami. Spędza tam większość dnia w przerwach między żerowaniem. Po wyjściu z nor często można zobaczyć odsłoniętą jamę w śniegu.

Dieta cietrzewia składa się z pąków, delikatnych liści, ziaren i nasion oraz jagód. Pędy borówki są ważną częścią jego diety wiosną, zjada również owady, gąsienice i robaki, zwłaszcza młode są karmione owadami. Zimą głównym pożywieniem są pąki brzozy.

Cietrzew mają bardzo charakterystyczny i dobrze udokumentowany odgłos godowy. Wczesnym wiosennym rankiem, przed wschodem słońca, przechadzają się (na przykład na torfowiskach, zamarzniętych bagnach lub jeziorach), popisując się, jednocześnie emitując swój specjalny zew godowy. O wschodzie słońca koguty wzlatują na drzewa i tam też się popisują głosem.

W Europie Zachodniej na terenach lęgowych rzadko gromadzi się więcej niż 40 ptaków. Z drugiej strony w Rosji nie jest niczym niezwykłym gromadzenie się 150 ptaków. Obserwowano tam nawet grupy liczące 200 ptaków.

Kura składa w prostym gnieździe na ziemi zwykle 6-8, wyjątkowo do 16, jaj, które mają żółtawy kolor z małymi brązowymi plamkami i kropkami. Po około trzech tygodniach inkubacji wykluwają się pisklęta, które są już dość czujne i mogą podążać za matką i żerować pod jej kierunkiem.

Wielkość cietrzewia

Długość ciała samicy cietrzewia ok. 45 cm.

Długość ciała samca cietrzewia 62 cm.

Rozpiętość skrzydeł samicy cietrzewia 72 cm.

Rozpiętość skrzydeł samca cietrzewia 95 cm.

Masa ciała cietrzewia od 75 do 1400 g.

Ile jaj skalda cietrzew?

Cietrzew składa od 6 do 14 jaj. Jaja są rdzawo-żółte z brązowymi plamkami.

Co je cietrzew?

Cietrzew żywi się głównie roślinami, owocami, młodymi pędami.

Cietrzew ciekawostki

W Wielkiej Brytanii pióra z ogona dzika były preferowane od późnych czasów wiktoriańskich jako ozdobne pióra w kapeluszach noszonych z tradycyjnym szkockim strojem góralskim.

Źródła zdjęć i treści:

• Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012 wyd. 2015 Tomasz Chodkiewicz, Lechosław Kuczyński, Arkadiusz Sikora, Przemysław Chylarecki, Grzegorz Neubauer, Łukasz Ławicki, Tadeusz Stawarczyk.
• Breeding Birds of Europe: Divers to Auks v. 1: A Photographic Handbook Autorzy: Alfred Limbrunner, Manfred Pforr.
• Peterson Field Guide To Birds Of North America, Second Edition (Peterson Field Guides). Autor Roger Tory Peterson.
• Ptaki krukowate Polski Autorzy: Leszek Jerzek , Brendan P. Kavanagh , Piotr Tryjanowski.
• Przewodnik Collinsa. Autorzy: Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom.
• Ptaki The Sibley Guide to Birds, 2nd Edition (Sibley Guides). Autor: David Allen Sibley.
• The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds Autorzy: Terres, John K.
• Europe's Birds. Autorzy: Andy Swash, Rob Hume, Hugh Harrop, Robert Still.
• Encyklopedia ilustrowana. Autor: Andrzej G. Kruszewicz.
• Ptaki Polski Dominik Marchowski com.pl.
• Ptaki świata Autor: praca zbiorowa.
• https://pl.wikipedia.org/
• https://pixabay.com/