Jerzyk

Jerzyki słabo radzą sobie z grzędami na ziemi, ale świetnie radzą sobie na prostopadłych ścianach. Jerzyki są przystosowane do życia w powietrzu. Poza sezonem lęgowym utrzymują się w powietrzu najprawdopodobniej przez kilka miesięcy bez przerwy. W swoich manewrach lotniczych w locie nurkowym mogą osiągać prędkość ponad 200 kilometrów na godzinę.

Pomimo swojego wyglądu jerzyki nie należą do rodziny jaskółek (rodzina Hirundinidae), do której należą jaskółka rudawa (Cecropis daurica), brzegówka zwyczajna, jaskółka brzegówka (Riparia riparia). Jerzyk należy nie tylko do innej rodziny (Apodidae), ale także do innego rzędu ptaków zwanych jerzykami sępimi (Apodiformes). W rzeczywistości ptak ten jest bliżej spokrewniony z kolibrami niż z jerzykami, które należą do rzędu ptaków śpiewających. Jako taki jerzyk nie jest również spokrewniony z lelekiem zwyczajnym (Caprimulgus europaeus) który należy do Caprimulgidae.

Upierzenie jerzyka jest barwy czarnej sadzy, podbródek i gardło są białawe, ale często nie jest to zauważalne. Długie, sierpowate skrzydła jerzyka mają niebieskawy połysk. Młode jerzyki są bardziej brązowe i mają mniejszy połysk. Średnia długość życia jerzyka wynosi około 6 lat, co jest bardzo długim okresem dla ptaka o takich rozmiarach.

Samiec i samica jerzyków są takie same. Nie ma dymorfizmu płciowego: samiec i samica są zewnętrznie nie do odróżnienia.

Jerzyk ma stosunkowo bardzo długie, sierpowate skrzydła. Ogon jest stosunkowo krótki i rozwidlony. Dziób jest stosunkowo mały i może być szeroko otwarty, co służy lepszemu chwytaniu owadów w locie.

Jerzyk może latać niżej nad ziemią, podobnie jak jaskółki przed deszczem, aby się napić, zniżać lot tuż nad powierzchnię wody.

Kurcinka (Crataerina pallida) to gatunek muchy, która pasożytuje wyłącznie na jerzyku (rzadko na jaskółkach). Ze swoim spłaszczonym ciałem i wąskimi skrzydłami skierowanymi do tyłu, mucha przypomina bardziej świerszcza niż muchę. Mucha wysysa krew żyjących w gnieździe (czytaj rozmnażających się i młodocianych) osobników swoimi gryzącymi narządami gębowymi, podczas posiłku potrafi spuchnąć odwłok jak u kleszcza, a po wyssaniu całego ciała może przejść ponad tydzień bez jedzenia.

Będąc całkowicie zależnym od pozyskiwania pożywienia w locie, jerzyk jest bardzo wrażliwy na niekorzystne warunki pogodowe. Jeśli w chłodne dni nie ma wystarczającej ilości owadów latających, młode jerzyki mogą przeczekać lepsze czasy w hibernacji (podobnej do hibernacji), podczas której drastycznie spada tętno i rytm oddychania, a one same niemal przyjmują temperaturę otoczenia.

W wielu krajach mocno zurbanizowanych jerzyki w celu rozrodu budują gniazda w mieście, gdyż gniazdują pod dachami, a obecnie także w skrzynkach lęgowych i innych sztucznych gniazdach, które ludzie z dużym powodzeniem wieszają w środowisku miejskim. Jerzyki spożywają duże ilości owadów - nawet do 15 000 sztuk dziennie.

Jerzyk żyje w mniejszych i większych stadach, często żeruje z jaskółkami dymówkami i brzegowymi. Wiosną i wysokim latem odbywają się gonitwy. Jerzyk rozmnaża się w luźnych koloniach.

Jerzyk jest jednym z niewielu zwierząt, które niemal stale przebywają w powietrzu, a na ziemi może poruszać się tylko z najwyższym trudem. Jerzyk potrafi dobrze trzymać się prostopadłych ścian. Jego bicie skrzydeł jest bardzo szybkie i sztywne, a lot jest kołowy, skrętny i szybujący.

W rzeczywistości jerzyki prawie zawsze latają. Tylko wtedy, gdy są na gnieździe jako młode, lub jako dorosły ptak w celu odbycia lęgu lub pielęgnowania młodych, nie latają.

Jerzyki są wyjątkowo przystosowane do życia w powietrzu. Poza sezonem lęgowym przebywają w powietrzu bez przerwy W ciągu 10 miesięcy, kiedy nie ma sezonu lęgowego, ponad 99% czasu spędzają w locie; niektóre jerzyki w tym okresie nawet w ogóle nie lądują. Jerzyki spędzają również noc w powietrzu i to na średniej wysokości 1500 m n.p.m. Choć do godów dochodzi zwykle w jamie lęgowej, to z dużym prawdopodobieństwem mogą z powodzeniem kopulować również w powietrzu, jeśli w niekiedy bardzo wąskiej jamie nie ma na to miejsca.

Jerzyk jest długodystansowym migrantem. Jerzyk lęgnie się głównie w Europie Środkowej od początku maja do początku sierpnia. Jego zimowe kwatery znajdują się w Afryce, głównie na południe od równika.

W obrębie rodziny jerzyków terytoria lęgowe jerzyków i jerzyka alpejskiego, jerzyka skalny (Tachymarptis melba) pokrywają się najbardziej, ale jerzyk alpejski jest znacznie większy i bardzo dobrze wyróżnia się białym gardłem i stroną brzuszną. Znacznie trudniej odróżnić je od równie dużego jerzyk blady (Apus pallidus)w basenie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, gdzie obszary lęgowe pokrywają się i ptaki te często wspólnie polują na owady.

Zwłaszcza w towarzystwie i podczas walk jerzyki są wyjątkowo głośne. Najbardziej uderzające jest wysokie, wrzaskliwe dźwięki, które często wygłaszane jest w rzędzie i którym ptaki potrafią zagłuszyć nawet hałas uliczny w miastach.

Zwłaszcza w towarzystwie i podczas walk jerzyki są wyjątkowo głośne. Najbardziej uderzające jest wysokie, wrzaskliwe dźwięki, które często wygłaszane jest w rzędzie i którym ptaki potrafią zagłuszyć nawet hałas uliczny w miastach.

W Europie Środkowej jerzyk rozmnaża się głównie na wielopiętrowych, starych budynkach, w tym domach mieszkalnych, wieżach kościołów, budynkach fabrycznych czy dworcach kolejowych. Na takich budynkach stosuje się wiele wnęk na dachach i elewacjach, takich jak okapy czy skrzynki na rolety. Nowe budynki z powłoką zewnętrzną nie oferują prawie żadnych możliwości zakładania gniazd dla jerzyków.

Jerzyki migrują z Europy Środkowej z południowego zachodu na południe, przy czym Alpy nie stanowią bariery. Szczególnie przy złej pogodzie jerzyki podążają za biegami rzek, gdzie mogą znaleźć lepsze pożywienie. Populacje zachodnio- i środkowoeuropejskie migrują głównie przez Półwysep Iberyjski i północno-zachodnią Afrykę.

Wielkość jerzyka

Długość ciała jerzyka od 16 do 18 cm.

Rozpiętość skrzydeł jerzyka od 40 do 44 cm.

Masa ciała jerzyka od 31 do 52 g.

Ile jaj skalda jerzyk?

Jerzyk składa zwykle 2 -3 jaja, rzadko cztery. Jaja jerzyka są wydłużone, matowobiałe.

Co je jerzyk?

Jerzyk je wszelkiego rodzaju drobne stawonogi, które łapie w locie wysoko na niebie, a przy odpowiedniej pogodzie także nisko przy ziemi. W menu znajdują się głównie owady, takie jak stworzenia dwuskrzydłe (muchy i komary), błonkówki (pszczoły, osy i latające stadia mrówek) oraz chrząszcze.

Jak szybko może lecieć jerzyk?

Podczas manewrów w locie, w nurkowaniu mogą osiągnąć prędkość ponad 200 km/h.

Nazwa naukowa jerzyków?

Wbrew powszechnej opinii i pomimo bardzo krótkich nóg (nazwa naukowa pochodzi od starożytnego greckiego słowa ἄπους, apous, oznaczającego "bez stóp"), jerzyk, który przypadkowo wyląduje na ziemi, może faktycznie wzlecieć w górę, o ile ma do dyspozycji płaską powierzchnię z kilkumetrową przestrzenią podejścia. Używając swoich skrzydeł, potrafi w kilku pociągnięciach ruszyć na tyle, by nabrać wysokości.

Ptak podobny do jerzyka to jaskółka

Ptak podobny do jerzyka to jaskółka dymówka (Hirundo rustica). Jaskóła dymówka jest często mylona z jerzykiem, z którym nie jest spokrewniona. Całkowicie czarny ptak to jerzyk, jaskółka jest biało-czarna. Jaskółka często uderza skrzydłami, jerzyk często szybuje w locie. Jaskółki, podobnie jak jerzyki przed deszczem latają nisko. Jaskółka, ptak mylony z jerzykiem. Jaskółka jest mniejsza niż jerzyk, ma krótsze, bardziej proste skrzydła. Jaskółki często widać na grzędach, gdzie nie można prawie w ogóle spotkać jerzyków. Jaskółki dużą część swojego życia spędzają na grzędach, jerzyki właściwie poza okresem gniazdowania stale latają. Jerzyk, ptak mylony z jaskółką.

Jerzyk kształtem przypomina jaskółkę, ale jerzyk jest nieco większy od europejskich jaskółek. Skrzydła są długie w stosunku do ciała, a ich półksiężycowaty kształt jest łatwo widoczny w locie szybującym.

W Polsce i Europie Środkowej głównie jaskółki dymówki polują na owady w powietrzu w podobny sposób jak nieco większy jerzyk, czasem zdarzają się grupy mieszane. Najważniejsze kryteria rozróżniające jerzyki i jaskółki dymówki są następujące:

• Krzykliwe okrzyki jerzyka są wyraźnie odróżniane od bardziej niepozornego głosu jaskółek.
• Wąskie, sierpowate skrzydła jerzyka są dłuższe w stosunku do smukłego ciała, a sylwetka w locie przypomina kształt kotwicy.
• Jerzyka szybkie, głębokie uderzenia skrzydeł przeplatają się z dłuższymi fazami szybowania. Z kolei lot jaskółek dymówek wydaje się bardziej trzepotliwy i figlarny, a dodatkowo machają one skrzydłami lekko do tyłu.
• Spód jerzyka jest błyszczący, czarno brązowy, z wyjątkiem ledwo widocznej plamy na gardle. Jaskółki natomiast mają beżowo-biały spód, a jaskółki stodolne mają czerwonawy kolor gardła widoczny od spodu. Jaskółki stodolne można również łatwo odróżnić po długich, głęboko rozwidlonych kolcach ogonowych.

Ptak podobny do jerzyka to jerzyk skalny i jaskółka i jerzyk blady

W obrębie rodziny jerzyków terytoria lęgowe jerzyków i jerzyka alpejskiego, jerzyka skalny (Tachymarptis melba) pokrywają się najbardziej, ale jerzyk alpejski jest znacznie większy i bardzo dobrze wyróżnia się białym gardłem i stroną brzuszną. Znacznie trudniej odróżnić je od równie dużego jerzyk blady (Apus pallidus)w basenie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, gdzie obszary lęgowe pokrywają się i ptaki te często wspólnie polują na owady.

Populacja jerzyków w Polsce 86 000 – 150 000 par

Źródła zdjęć i treści:

• Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012 wyd. 2015 Tomasz Chodkiewicz, Lechosław Kuczyński, Arkadiusz Sikora, Przemysław Chylarecki, Grzegorz Neubauer, Łukasz Ławicki, Tadeusz Stawarczyk.
• Breeding Birds of Europe: Divers to Auks v. 1: A Photographic Handbook Autorzy: Alfred Limbrunner, Manfred Pforr.
• Peterson Field Guide To Birds Of North America, Second Edition (Peterson Field Guides). Autor Roger Tory Peterson.
• Ptaki krukowate Polski Autorzy: Leszek Jerzek , Brendan P. Kavanagh , Piotr Tryjanowski.
• Przewodnik Collinsa. Autorzy: Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom.
• Ptaki The Sibley Guide to Birds, 2nd Edition (Sibley Guides). Autor: David Allen Sibley.
• The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds Autorzy: Terres, John K.
• Europe's Birds. Autorzy: Andy Swash, Rob Hume, Hugh Harrop, Robert Still.
• Encyklopedia ilustrowana. Autor: Andrzej G. Kruszewicz.
• Ptaki Polski Dominik Marchowski com.pl.
• Ptaki świata Autor: praca zbiorowa.
• https://pl.wikipedia.org/
• https://pixabay.com/