Dzięciołek to najmniejszy dzięcioł w Europie. Dorasta do długości około 14-15 cm i waży około 25 g. Dzięciołek jest wielkości gila (Pyrrhula pyrrhula). Jego upierzenie jest łupkowo-brązowe z białym brzuchem i czarnym wzorem na grzbiecie.

Dzięciołki występują w lasach, parkach i ogrodach na terenie całej Europy oraz w Azji. Są to ptaki osiadłe, czyli nie przemieszczają się na dalsze odległości. Żywią się głównie owadami, takimi jak chrząszcze i mrówki, które wydobywają z kory drzew i gałęzi. Dzięki swoim mocnym, zakrzywionym dziobom, dzięciołki potrafią łatwo rozdzielać kawałki drewna, by dotrzeć do ukrytych owadów.

Upierzenie dzięciołka jest przeważnie czarne na górnej stronie i białe z nikłymi ciemnymi smugami na spodzie. Skrzydła są wyraźnie obrzeżone na górnej stronie szerokimi, białymi pasami. Czarny dolny grzbiet posiada węższe białe paski. Ogon jest również biało paskowany. Jak większość dzięciołów, Dzięciołek ma szpilki ogonowe ze sztywnymi trzonami piór, które zapewniają dodatkowe wsparcie podczas wspinaczki. Na głowie dominuje biel po bokach i w gardle. Od dzioba, do połowy szyi ciągnie się czarny pasek brody.

Dzięciołek jest wyraźnie dymorficzny płciowo pod względem oznakowania głowy. Tylko samiec ma czerwoną czapeczkę, obramowaną po bokach czarnym pasem. Samica ma całkowicie czarną głowę, przez co jest całkowicie czarno-biało ubarwiona. Dziób i nogi są ubarwione na szaro, a tęczówka na bordowo.

Dzięciołek wykazuje wiele podobieństw do dzięcioła dużego (Dendrocopos major) pod względem zachowania i trybu życia. Bardzo podobny jest też mocno pofałdowany lot obu ptaków. Dzięciołek większość dnia spędza w górnych warstwach drzew. W nocy śpi w starych jamach gniazdowych.

Dzięciołek preferuje lasy liściaste i borealne, ale występuje również w lasach mieszanych, łęgach, sadach i parkach. Dzięciołek może dobrze przetrwać w lasach produkcyjnych, pod warunkiem, że jest tam wystarczająco dużo dojrzałych i martwych drzew.

Dzięciołek żeruje w prawie wszystkich warstwach roślinności, ale głównie w górnych warstwach drzew. Dzięki niewielkiej wadze jest w stanie zawisnąć na cienkich lub martwych gałęziach podczas poszukiwania pożywienia. Kiedy dzięciołek szuka larw chrząszczy żyjących w drewnie, bije dziobem kawałki zmurszałego drewna. Zrębki u podstawy drzewa są często pierwszą wskazówką dla zarządców lasów, że w górnych gałęziach żyją larwy chrząszczy.

Charakterystyczną cechą dzięciołka jest jego zdolność do używania dźwięków w celu komunikacji. Ptaki te wydają różne dźwięki, w zależności od sytuacji, w tym charakterystyczne stukanie dziobem o drewno. Są to także ptaki terytorialne, które bronią swojego terenu przed innymi dzięciołkami.

Inną charakterystyczną cechą dzięciołka są dwie szybkie serie huków, które regularnie wypuszcza. Te serie są wykonywane w szybkim tempie. Dzięciołki wydają głosy podobne do głosu pustułki ostrzegawcze i wysokie „ki-ki-ki-ki. Szczyt aktywności wokalnej dzięciołka przypada na późną zimę i wczesną wiosnę. Ponieważ dzięciołek często przebywa w koronach drzew, a niektóre jego wokalizacje są raczej ciche, można go łatwo podsłuchać.

Obie płcie dzięcioła mniejszego stukają w drzewo głosy, choć samiec robi to częściej. Wołanie można usłyszeć przez cały rok, ale znacznie częściej w okresie zalotów. Stukania są szybkie i mają stałe tempo. Zwykle w ciągu jednej do dwóch sekund dzięciołek wykonuje dwadzieścia do trzydziestu uderzeń. Stukanie w suche gałęzie wydają typowo wysokie, grzechoczące dźwięki.

Dzięciołki są istotnym elementem ekosystemów leśnych, ponieważ pomagają w utrzymaniu zdrowych drzew i regulacji populacji owadów. W Polsce dzięciołek jest objęty ochroną gatunkową i wymaga zgody na jego obserwowanie lub fotografowanie.

W zależności od miejsca występowania, dzięciołki są ptakami osiadłymi, wędrownymi. Północne populacje regularnie migrują na południe; wiele szwedzkich i norweskich dzięciołków spędza zimę w Jutlandii i północnych Niemczech. W Europie Środkowej dzięciołki są w dużej mierze ptakami rezydentami.

Wielkość dzięciołka

Długość ciała dzięciołka od 14 do 15 cm

Rozpiętość skrzydeł dzięciołka od 25 do 27 cm.

Masa ciała dzięciołka od 20 do 25 g.

Ile jaj skalda dzięciołek?

Dzięciołek składa od 5 do 6 jaj.

Co je dzięciołek?

Dzięciołek jest w dużej mierze owadożerny. Większość jego pokarmu stanowią larwy chrząszczy, mszyce i inne drobne bezkręgowce, gąsienice, pająki, drewnojady i małe chrząszcze w różnych stadiach rozwoju. Czasami Dzięciołek żywi się pokarmem roślinnym, zwłaszcza jagodami. Odwiedza również karmiki.

Ptak podobny do dzięciołka to dzięcioł średni oraz dzięcioł duży

Ptak podobny do dzięciołka to dzięcioł średni (Dendrocoptes medius). Upierzenie dzięciołka jest bardzo podobne do upierzenia dzięcioła średniego i dzięcioła dużego (Dendrocopos major). Dzięcioły te są jednak znacznie większe od dzięciołka i mają białe łaty na ramionach. Ponadto dzięcioł średni i dzięcioł duży mają różową lub czerwoną okolicę odbytu, której nie posiada dzięciołek w ogóle. Okolica odbytu dzięciołka jest całkowicie biała.

Dzięciołek ciekawostki

Populacja dzięciołka w Polsce 18 000–32 000

Nazwa łacińska rodzaju: dendrocopos, pochodzi od dwóch greckich słów: dendron – drzewo oraz kopto – stukać.

Źródła zdjęć i treści:

• Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012 wyd. 2015 Tomasz Chodkiewicz, Lechosław Kuczyński, Arkadiusz Sikora, Przemysław Chylarecki, Grzegorz Neubauer, Łukasz Ławicki, Tadeusz Stawarczyk.
• Breeding Birds of Europe: Divers to Auks v. 1: A Photographic Handbook Autorzy: Alfred Limbrunner, Manfred Pforr.
• Peterson Field Guide To Birds Of North America, Second Edition (Peterson Field Guides). Autor Roger Tory Peterson.
• Ptaki krukowate Polski Autorzy: Leszek Jerzek , Brendan P. Kavanagh , Piotr Tryjanowski.
• Przewodnik Collinsa. Autorzy: Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom.
• Ptaki The Sibley Guide to Birds, 2nd Edition (Sibley Guides). Autor: David Allen Sibley.
• The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds Autorzy: Terres, John K.
• Europe's Birds. Autorzy: Andy Swash, Rob Hume, Hugh Harrop, Robert Still.
• Encyklopedia ilustrowana. Autor: Andrzej G. Kruszewicz.
• Ptaki Polski Dominik Marchowski com.pl.
• Ptaki świata Autor: praca zbiorowa.
• https://pl.wikipedia.org/
• https://pixabay.com/

Najstarszym zaobrączkowanym dzięciołkiem w Europie Środkowej była samica w wieku co najmniej 10 lat w Szwecji. Ponadto w Szwajcarii znaleziono dzięciołka w wieku 7 lat i 3 miesięcy.