Informacje o Łabędziu czarnodziobym

Łabędź czarnodzioby to gatunek dużego ptaka wodnego z podrodziny gęsi (Anserinae) w rodzinie kaczkowatych (Anatidae). Charakteryzuje się czysto białym upierzeniem, masywnym, choć krótszym niż u innych łabędzi, dziobem w kolorze czarnym z żółtą plamą u nasady oraz krótką, masywną szyją. Wyróżnia się dwa podgatunki: C. c. columbianus, lęgnący się w rejonie Alaski i północnej Kanady i zimujący wzdłuż wybrzeży Stanów Zjednoczonych, oraz C. c. bewickii, znany również jako łabędź Bewicka, gniazdujący w tundrze eurazjatyckiej, a zimujący nad brzegami Morza Północnego i Morza Śródziemnego. Ptaki te zamieszkują głównie obszary otwartych akwenów, zarówno morskich jak i śródlądowych, gdzie znajdują dogodne tereny lęgowe i żerowiska.

Łabędź czarnodzioby - pożywienie i tryb życia

Łabędź czarnodzioby jest ptakiem o trybie życia typowym dla gęsi i łabędzi tunundrowych. Gnieździ się na brzegach rzek i jezior strefy tundry oraz lasotundry, wybierając miejsca o niezamarzniętych wodach, gdzie może swobodnie zbudować gniazdo i bezpiecznie wyprowadzić lęg. Zimą przenosi się na wybrzeża morskie oraz zabagnione jeziora w głębi lądu, korzystając z bogactwa wodnych roślin i traw.

• Biotop: brzegi rzek tundrowych i lasotundrowych oraz nadmorskie i śródlądowe zimowiska.
• Gniazdo: obszerne, budowane na ziemi tuż przy wodzie, wyściełane roślinnością.
• Jaja i lęg: w okresie lęgowym wyprowadza jeden lęg, składając od 1 do 7 jaj, które wysiadywane są przez 35–40 dni.
• Wysiadywanie i opieka: pisklęta opuszczają gniazdo po 60–70 dniach, w tym czasie rodzice chronią je przed drapieżnikami i uczą żerowania.
• Pożywienie: głównie rośliny wodne i trawa, uzupełniane niewielką ilością bezkręgowców wodnych.

Łabędź czarnodzioby - dymorfizm płciowy i zwyczaje godowe

U Łabędzia czarnodziobego dymorfizm płciowy wyrażony jest głównie różnicami w masie ciała: samice ważą od 4,1 do 9 kg, podczas gdy samce osiągają masę od 3,8 do 10,5 kg. W upierzeniu i ubarwieniu obu płci nie występują istotne różnice – zarówno samce, jak i samice są jednolicie białe, z czarnym dziobem ozdobionym żółtą plamą u nasady.

Okres godowy rozpoczyna się wraz z topnieniem lodów, gdy ptaki wracają na lęgowiska w tundrze. Łabędź czarnodzioby łączy się w pary monogamiczne, często na całe życie. Ceremonia zalotów obejmuje wspólne łagodzenie lotów nad wodą, zsynchronizowane ruchy szyi i dźwięczne trąbienie, które umacnia więź partnerską i wyznacza terytorium lęgowe. Po utworzeniu pary ptaki wspólnie przygotowują gniazdo i podejmują się wysiadywania oraz wychowania młodych.

Występowanie Łabędzia czarnodziobego

Łabędź czarnodzioby występuje na półkuli północnej w dwóch głównych rejonach związanych z podgatunkami:

• C. c. columbianus: obszar lęgowy na Alasce i w północnej Kanadzie; zimowiska wzdłuż zachodniego i wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych.
• C. c. bewickii: tundra Eurazji, ze stacjonarnymi populacjami gniazdującymi w Eurazji; zimuje nad brzegami Morza Północnego i Morza Śródziemnego. W Polsce spotykany jest głównie podczas jesienno-wiosennych przelotów oraz zimą (październik–kwiecień), zwłaszcza na północy kraju.

Inne polskie ptaki spokrewnione z Łabędziem czarnodziobym

W polskiej faunie występują również dwa inne gatunki z rodzaju Cygnus, blisko spokrewnione z Łabędziem czarnodziobym:

• Łabędź niemy – Cygnus olor, największy z łabędzi, równie często spotykany na akwenach niż Łabędź czarnodzioby, wyróżnia się dużą żółtą płytką na dziobie, sięgającą do nozdrzy.
• Łabędź krzykliwy – Cygnus cygnus, ptak nieco większy, o dźwięcznym, donośnym głosie podczas przelotów, z większą żółtą łatą na dziobie, także spotykany w Polsce przelotnie.

Łabędź czarnodzioby - ciekawostki

Łabędź czarnodzioby to najmniejszy łabędź występujący w Europie, co podkreśla jego lekko masywniejsza szyja w porównaniu z pozostałymi gatunkami. Podgatunek bewickii nazwany został na cześć XIX-wiecznego ornitologa Thomasa Bewicka. Pomimo imponujących rozmiarów, ptaki te potrafią wykonywać długie przeloty ponad tysiące kilometrów między miejscami lęgowymi a zimowiskami, korzystając z korzystnych prądów powietrznych i bogatych żerowisk. Młode osobniki opuszczają gniazdo dopiero po około dwóch miesiącach od wylegnięcia się, co jest jednym z najdłuższych okresów zależności wśród kaczkowatych.

Łabędź czarnodzioby - status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje Łabędzia czarnodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC), ze światową populacją ocenianą na około 317–336 tysięcy osobników. W Europie gatunek ten liczy około 5–6 tysięcy par lęgowych, jednak dokładne trendy liczebności nie są znane. W Polsce Łabędź czarnodzioby objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, co zapewnia mu ochronę siedlisk i wsparcie w ramach programów monitoringowych oraz ochrony obszarowej.